Heb jij last van zelfkritiek? Vind je zelden dat je iets goed doet? Verwacht je altijd meer doet dan je wilt?
Ben jij iemand die zichzelf regelmatig toespreekt:
“Ik had dit beter moeten doen. Ik had dit anders moeten aanpakken. Zie je wel, het lukt me niet, ik ben gewoon niet goed genoeg. Stom, stom, stom!”
Vermoeidend nietwaar?
Dit is mijn definitie van zelfkritiek:
Zelfkritiek is als het slaan met een hamer op je hoofd en je afvragen waarom het pijn doet.
Niet slim dus. Daar moet je dus mee stoppen!
De betekenis van zelfkritiek is jezelf naar beneden halen. Je maakt jezelf kleiner dan je bent. Waarom zou je dat doen? Omdat je gelooft dat je niet de moeite waard bent? En waarom geloof je dat? Precies, omdat je kritisch bent op jezelf! Dat is de werkelijke oorzaak. Er is op dit moment GEEN andere reden om aan te nemen dat je niet goed genoeg bent…
Zelfkritiek is funest voor je zelfvertrouwen.
Een gezonde zelfanalyse is natuurlijk prima. Als je jezelf analyseert, leert van je acties en ziet wat je volgende keer beter kan doen. Zo heb je een krachtig hulpmiddel voor persoonlijke groei in handen.
Maar zelfkritiek is geen zelfanalyse. Het is jezelf naar beneden halen. Het merkwaardige is dat mensen kritiek van anderen vaak niet accepteren, maar wel van zichzelf. Zou jij iemand in je buurt tolereren die je de hele tijd aan het neerhalen is? Die overal kritiek op heeft en altijd vindt dat je niet goed genoeg bent?
De het volgende zegt:
Zelfkritiek voorbeelden:
1 – Man, wat doe je weer dom!
2 – Wat ben ik toch een muts!
3- Je hebt het gewoon niet in je!
4 – Andere mensen doen het veel beter dan jij!
5 – Zie je wel dat je gewoon niet goed genoeg bent!
Je zou zo iemand waarschijnlijk onmiddellijk de deur wijzen. “Wat, ben ik dom? Ben ik niet goed genoeg? Misluk ik altijd op dat gebied? Heb ik het gewoon niet in me? Moet ik nog harder mijn best doen? Wegwezen jij!”
Maar deze zinnen omschrijven precies wat veel mensen wel tegen zichzelf zeggen.
Zelfvertrouwen in plaats van zelfkritiek.
Zelfkritiek is ook maar een mening – en waarom heb je behoefte aan een mening waar je niet van opknapt?
Overigens versterken zelfkritiek en een gebrek aan zelfvertrouwen zich in een neergaande vicieuze cirkel. Dit is het mechanisme van zelfkritiek. Je geeft jezelf kritiek en krijgt daardoor minder zelfvertrouwen. Door dit gebrek aan zelfvertrouwen word je weer kritischer naar jezelf toe.
Dit blijft doorgaan totdat je tegen jezelf zegt: “ Stop! Vanaf nu ga ik alleen nog maar positief met mezelf communiceren. Ik stop met zelfkritiek en begin mezelf complimenten te geven.”
Waarom hebben we zelfkritiek?
Zelfkritiek is aangeleerd door anderen en verstevigd door jezelf. Kritiek hoort bij opvoeding, maar kan soms doorslaan. Als je erg kritische ouders, leraren, vrienden of partners hebt gehad, kan dat een grote invloed hebben in hoe je met jezelf omgaat. Als je maar vaak genoeg hoort dat je het beter moet doen en dat het niet genoeg is, begin je op een gegeven moment dat zelf te geloven.
Het is oké om af en toe eens kritisch naar jezelf te kijken. Maar niet altijd… Niet super-kritisch…
Ik vraag regelmatig aan cliënten: “Wanneer is het genoeg? Wanneer ben je tevreden?” En vaak antwoorden ze: “Als ik me voor 200% inzet.”
Zie je hoe moeilijk het is om je dag in dag uit voor 200% in te zetten? Dat is het recept voor langzaam opbranden. Dan moet je gewoon iets minder kritisch zijn.
Mensen uit je omgeving hebben je vroeger veel kritiek gegeven totdat je het geloofde. Jij hebt die kritiek overgenomen en bent nu kritisch naar jezelf. Terwijl zij misschien allang niet meer in je omgeving zijn.
Waarom hebben we moeite met zelfkritiek loslaten?
Ten eerst omdat we er ons niet echt bewust van zijn.
Als ik cliënten laat opschrijven wat ze tegen zichzelf zeggen, dan schrikken ze. “Ben ik dat? Zeg ik dat tegen mezelf?” Je bewust worden van je interne dialoog (wat je tegen jezelf zegt) is een eerste stap om zelfkritiek los te laten.
Ten tweede omdat we denken dat het normaal is.
Iedereen vindt toch dat hij of zij beter kan? Dat kan wel zo zijn, maar dat hoeft niet te betekenen dat jij dat ook moet vinden. Laat anderen zich maar met een hamer op hun hoofd slaan: als jij van de hoofdpijn wilt afkomen, adviseer ik je om dat juist niet te doen.
Ten derde omdat we denken onszelf daarmee te motiveren.
Want wat zou er gebeuren als we onszelf niet meer aansporen? Als we tevreden zouden zijn met een ‘normale’ inzet? Dan denken we dat we niet meer gemotiveerd zijn om onze doelen te bereiken. Want als minder dan 75% inzet ook goed is, waarom zouden we dan meer doen?
Zelfkritiek is een negatieve manier om jezelf te motiveren tot positieve verandering. Kun je zien dat dat niet werkt?
Ten vierde omdat we niet te blij met onszelf willen zijn.
Want dat zou kunnen betekenen dat we arrogant zijn. Je mag wel een beetje blij zijn met jezelf, maar niet té. Zeker in Nederland willen we nuchter blijven en niet naast onze schoenen lopen. Maar door zelfkritiek worden die schoenen wel erg krap om nog comfortabel te zijn.
Er is een groot verschil tussen gezond zelfvertrouwen en eigendunk of arrogantie. Zelfvertrouwen krijg je door jezelf te waarderen zoals je bent en arrogantie krijg je door jezelf beter te vinden dan anderen. Een groot verschil. Je hebt alle reden om blij te zijn met jezelf: Als jij het niet bent, hoe kunnen anderen het dan zijn?
Hier zijn 3 tips voor minder zelfkritiek:
Hoe kunnen we zelfkritiek loslaten?
1 – Door te realiseren dat je een mens bent en geen machine.
Door te accepteren dat je ook fouten kan en mag maken en het niet altijd perfect hoeft te doen.
2 – Door geen onrealistische doelen of eisen aan jezelf te stellen.
Bepaal wat je kunt doen en wat je van jezelf verwacht onder normale omstandigheden. Je hoeft niet te lanterfanten, maar ook geen topsporter te zijn. Gewoon je best doen is genoeg.
3 – Door in te zien hoezeer je daarmee jezelf saboteert.
Je wordt niet een beter mens door zelfkritiek. Je wordt er ook niet productiever door. Integendeel, door zelfkritiek worden je acties krampachtig. Terwijl door tevredenheid over jezelf acties meer ontspannen worden en daardoor meer resultaten geven.
Vraag je af: “Wil ik altijd het maximale bereiken en tegelijkertijd ontevreden over mezelf zijn? Of wil ik minder bereiken, maar wel met een voldaan gevoel? Als je kiest voor antwoord nummer twee, moet je zelfkritiek loslaten.
Wat moeten we dan tegen onszelf zeggen?
Wat je wilt, zolang het maar positief is.
Heb je je doel niet bereikt? Zie dan dat je er in ieder geval van hebt geleerd.
Had je in het verleden een andere actie moeten nemen? Zie dan dat je het beste hebt gedaan met de kennis die je toen had.
Heb je iets verkeerd gezegd tegen een ander? Zie dan dat het iedereen wel eens overkomt en probeer het de volgende keer anders te zeggen.
Heb je niet hard genoeg gewerkt? Zie dan dat je ook recht hebt op ontspanning.
Vind je dat anderen het beter doen? Zie dan dat je uniek bent en jezelf niet hoeft te vergelijken.
Je hebt geen zelfkritiek test nodig. Je weet heel goed of je aardig of niet-aardig voor jezelf bent. Dat weet je diep in je hart, nietwaar?
Omgaan met zelfkritiek.
De beste manier voor het omgaan met zelfkritiek is het… voorkomen. Wat je niet denkt, hoef je ook niet te veranderen. De meeste zelfkritiek is negatieve zelfkritiek. Het is onterecht en oneerlijk. Dus ga vanaf nu eens iets positiever over jezelf denken!
In elke situatie kun je wel een reden vinden om jezelf te complimenteren. Hoe meer complimenten je jezelf maakt, hoe meer je leert jezelf te waarderen. Veel mensen vinden dit moeilijk omdat ze beter zijn in zelfkritiek dan in complimenten. Dan is de balans verstoord. Word een expert in het complimenteren van jezelf (en anderen) en heel erg slecht in het geven van kritiek en let dan eens op wat er in je leven gebeurt!
Bron: Frank de Moei | Professional Coach | Newstart.nl